Hoe verstandig is het om de paarden ’s morgens in get voorjaar op wei te zetten? De meeste mensen weten inmiddels dat vorst op het gras géén veroorzaker van hoefbevangenheid is maar juist de opgebouwde fructaan er wel vaak een belangrijke rol in speelt. Inmiddels is ook bekend dat het niet alleen beperkt tot het voorjaar blijft, maar ook op andere momenten in het jaar kan gras meer fructaan bevatten.
De aanwezigheid van zonlicht geeft tot productie van fructaan die dan gebruikt wordt in het groeiproces van het gewas – wanneer er te weinig voedingsstof of vocht, of er een te lage temperatuur is, kan het gewas toch niet groeien en wordt de fructaan opgeslagen. Is er fructaan al opgebouwd en valt de zon weg maar de andere drie factoren voldoen, kan het gewas blijven groeien en de opgeslagen fructaan daarvoor gebruiken.
Wanneer is het dan gevaarlijk? Als de grond onvoldoende bemest is, kan dit tot voedingsstof tekort; als het heel droog is; als de temperatuur overdag onder de 15˚C blijft. Dit laatste is misschien iets duidelijker in een tabel:
| Weer | Plant Stofwisseling | Fructaan Gehalte | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nacht Temp | Dag Temp | Zon | Fotosynthese | Groei | ’s morgens | ’s middags | ’s avonds | ’s nachts |
| <0˚C | <0˚C | Nee | Nee | Geen | 3 | 3 | 3 | 3 |
| <0˚C | <0˚C | Veel | Veel | Geen | 5 | 5 | 5 | 5 |
| <0˚C | <15˚C | Veel | Veel | Laag | 5 | 4 | 4 | 3 |
| >5˚C | <15˚C | Veel | Veel | Laag | 1 | 3 | 4 | 2 |
| >15˚C | >15˚C | Veel | Veel | Hoog | 1 | 2 | 3 | 2 |
| >15˚C | >15˚C | Nee | Weinig | Veel | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Het risico op een schaal van 1 (laag) t/m 5 (zeer hoog) | ||||||||
MAAR! Dit is alleen een deel van het verhaal… Wanneer het gras bemest wordt, moeten er voldoende voedingsstoffen zijn – maar meer groei betekent ook meer gras wat in de basis misschien niet zo veel fructaan bevat, maar in zijn totaliteit juist wel. Ook moet gekeken worden naar de algemene insulineresistentie van de individuele paarden: sommige paarden zijn juist gevoeliger dan anderen; vaker wordt aangegeven dat de soberder rassen – de koudbloeden – meest gevoelig zijn. Echter is het wel zo dat de meeste (en meest heftige) gevallen van hoefbevangenheid in het voorjaar waargenomen worden. Veelal komt dit doordat de paarden tussen november en april nauwelijks tot geen gras zien. Ook ’s zomers staan ze vaker op stal dan buiten en de gehele stofwisseling van het paard is het totaal niet gewend. Hoefbevangenheid wordt veroorzaakt door het onvoldoende kunnen afvoeren van stoffen die voor het lichaam toxisch zijn (fructaan is eigenlijk geen toxisch stof maar voor het paardenlichaam wel); bijvoorbeeld, pas bevallen merries waar de moederkoek niet geheel afgestoten is, kunnen ook acuut* hoefbevangen raken door de toxines die uit de moederkoek vrijkomen. Ook verschillende medicamenten in voldoende doses kunnen hoefbevangenheid veroorzaken. In conclusie: feitelijk hoort het paard 24/24 uur buiten te staan met voldoende afwisseling van gras, hooi en ander (graanvrije) vegetatie; hierdoor wordt de stofwisseling voortdurend blootgesteld aan allerlei voedingsstoffen waardoor afwisseling minder (heftige) effecten heeft. Dit is helaas niet altijd een optie waar het paard op een pensionstal staat en dus is het zaak om het paard zo vaak mogelijk een kleine blootstelling te geven aan dat wat zo gevaarlijk zou zijn – hierdoor wordt toch een bepaald niveau van gewenning aangenomen. Paarden horen ook geen krachtvoer te eten – dit is ook een bron van schadelijke suikers, tevens een verstoring van het correcte functioneren van het darmstelsel en zij zorgen voor beschadiging van de kleine haren aan de darmwanden; voederfabrikanten en zelfs nog een groot aantal zogenoemde voedingsdeskundigen spreken dit tegen maar zeker voor de fabrikanten is het in hun belang dat de producten verkocht worden! Deze verstoring kan ook voldoende zijn om onder bepaalde omstandigheden hoefbevangenheid aan te wakkeren. Ook wanneer een paard voldoende werkt, zal het risico op hoefbevangenheid kleiner worden; dit wil niet zeggen dat het risico weg is, maar wanneer het lichaam van het paard ook de fructaan kan verwerken en weer uitscheiden, zal het risico minder groot zijn. Het probleem is toch niet weg, want als het paard weer op een grasweide stil komt te staan, stijgt het risico weer.
*Acuut in medische termen betekent een hele korte, snelle aanvangsperiode – het duidt de zwaarte niet aan.
Deze pagina werd oorspronkelijk in een iets andere vorm in maart 2014 op de website van Kobolt Equine gepubliceerd.