Deze week, een studie van de Nottingham Trent University (VK) bereikte de grote Britse media. De studie heeft on niets nieuws geleerd – maar met deze brede mediadekking, is ineens wel een groter publiek bereikt. Het was een studie naar het welzijn van paarden en de effecten van in stallen houden.
De studie liet zien dat paarden in stallen gehouden, vertonen hogere cortison niveaus – cortison is de stresshormoon – dan paarden gehouden in paddocks en weiden en maakt ook het punt dat veel van onze redenering achter het houden van paarden in stallen, wordt op onze menselijke visie van gemak en veiligheid. Maar – waarschijnlijk niet zo verassend – kwam meteen grote kritiek van eigenaren, tenminste op de MailOnline artikel, dat het allemaal onzin was en dat hun paarden vinden het heerlijk om binnen te gaan.
Dus rest de vraag, is de studie onzin en “houden” onze paarden van hun stallen, of heeft Trent Universiteit een punt? En hoe zit dat met ethiek – iets dat geen van beide partijen bekeken heeft?
Zoals de meeste vluchtdieren, paarden zoeken hun veiligheid in groepen. Ze vormen kuddes om de kans op individuele aanval door een jager te verminderen. Maar een paard in een stal heeft geen “jager” en zou dus alleen gelukkig moeten zijn, niet waar? Fout! De kuddeinstinct is een evolutionaire factor – het wordt niet uitgefokt in een paar generaties. In feite, het paard van vandaag is genetisch gezien nagenoeg identiek aan zijn eerste gedomesticeerde voorvader van 5.500 jaren geleden. Voorts, het paard heeft geen prefrontale cortex in zijn hersenen en kan dus niet redeneren. Dit betekent dat een paard niet in een box loopt met het idee “o dit is veiliger dan buiten in het veld”; feitelijk, als het paard wel in staat was om zo te denken, ik zou niet kunnen geloven dat hij het goed zou vinden het grootste deel van de dag opgesloten te zijn!
We kunnen dus eens zijn dat het paard een kuddedier is en profiteert van enig contact met soortgenoten – “maar mijn paard kan wel andere paarden zien vanuit zijn box”. Paarden hebben misschien geen hogere redeneringsfuncties zoals die bij de mens, maar ze zijn wel gevoeliger voor elkaar en hun omgeving dan de mens. Paarden hebben niet alleen de nood om elkaar te zien, zij moeten tasten, ruiken, verzorgen. Zoals wij met goede vrienden. Met paarden, zien is NIET geloven; nabijheid, tast, geur en geluid zijn zeer belangrijk in de beleving van paarden. Dit is een van de redenen een paard wegrent als hij van een halve kilometer ver een plastic zak ziet wapperen; maar stel de zak voor aan het paard en ze zouden beste maatjes kunnen worden!
“Maar hij houdt van zijn stal, hij gaat er in helemaal uit zichzelf” – heel waarschijnlijk. Ten eerste, ondanks zijn klein hartje (zie vorige alinea), is hij van nature ook heel nieuwsgierig. Dit is wat het paard zijn succesvolle interspecies relatie met de mens geeft. Dus, als het paard de kans krijgt om een (op het oog) veilige omgeving te ontdekken, zal hij dat doen. Als de ingang van de stallen in de schaduw staat, zal het paard minder moeite hebben met binnenlopen dan wanneer de zon er op schijnt – paarden hebben vrij beperkt zicht, niet aan de randen maar scherpstellen, naar boven kijken en lichtgevoeligheid spelen een grote rol ook (het paard is essentieel een nachtdier*). Het paard ziet ook geen deur waarvan het kan denken dat het opgesloten gaat worden – open is open.
De andere – vaak overheen gekeken – reden het paard zo graag zijn box in gaat is verslaving en hunkering. De grote meerderheid paarden die in een stal leven, worden met commerciële voer gevoed. Dit bevat zetmeel en – ondanks wat op de etiketten mag staan – suikers in zeer onnatuurlijke hoeveelheden voor het paard. Suiker (waarvan zetmeel eigenlijk maar een variant is) is verslavend; een studie van 2007, en afgelopen november weer belicht, laat zien dat suiker aanzienlijk meer verslavend is dan cocaïne†. Door deze verslaving, er is een hunkering voor suiker die het paard mogelijk kan stillen door zijn stal in te lopen – want daar ligt misschien nog een fix.
Tot slot, ethiek. Buiten het feit dat in Nederland en enkele andere Europese landen het houden van paarden in stallen illegaal is‡, de meerderheid eigenaren zegt dat ze van hun paard houden en ze willen alleen het beste voor hem – zelfs de grote trainers en eigenaren van renpaarden, ondanks de afschuwelijke manier waarmee deze dieren feitelijk worden behandeld. Het paard “gelukkig” houden is een dure hobby voor de gemiddelde eigenaar : een goede stal, schoon opgestrooid, voeding van goede kwaliteit, dekens, inentingen, regelmatig beslaan… De aandacht een persoon geeft aan paardenwelzijn is vaak veel groter dan dat gegeven aan kinderwelzijn. En toch, als wij kinderen zouden behandelen als wij dat met paarden doen, zouden wij grote wreedheden begaan in onze zoektocht naar het doen van wat goed is. Om door te gaan met deze analogie : we zouden ons kind voor zijn hoofdmaaltijd een Marsreepje voeren, maar alleen een keer per week; hij zou een blaadje sla krijgen elke drie dagen als snakje er tussendoor; hij zou thermische ondergoed, een dikke wollen trui en een zware winterjas dragen – in hoog zomer; hij zou kranten moeten bezorgen (te voet) vanaf drie jaar, de hele tijd met een potlood in zijn mond dat hij maar uit mag doen als hij thuis komt; en eenmaal thuis zou hij op de WC opgesloten worden – die hij helaas niet kan doortrekken – met zijn eten achter hem aan er in gegooid.Dit lijkt misschien een overtrokken analogie maar helaas, dit is niet ver van de waarheid, en als het wel een kind was, dan zou BJZ onmiddellijk invallen en het kind weghalen. Maar voor paarden, het is “normaal” om ze zo te behandelen.
* Regelmatige studies van vrijlopende paarden tonen aan dat de meeste activiteit plaats heeft terwijl het donker is
† Lenoir, M. Intense sweetness surpasses cocaine reward PLoSOne, 2007, 8 : e698
‡ Verbod op Paarden in Stallen in Nederland