Regelmatig wordt ik gevraagd wat er dan zo erg is aan ijzers. En waarom paarden worden beslagen, als het zo erg is.
Om de eerste vraag te beantwoorden, is misschien de makkelijkste vergelijking die van veiligheidsschoenen. Stel je voor dat je, dag in, dag uit, vierentwintig uur per dag, een paar veiligheidsschoenen zou dragen–die aanvankelijk één, maar na vier of vijf weken twee, maten te klein zijn… Stel je voor dat je alles in die schoenen zou moeten doen: slapen, lopen, rennen… Stel je voor dat na zes tot acht weken, je die schoenen mag uitdoen–voor tien minuten alvorens een nieuw paar, wederom een maat te klein, weer aan te doen.
Nou, er zijn altijd de sceptici die gaan zeggen dat dit niet helemaal waar is en dat met paarden het toch wat anders is… Ja inderdaad, het is niet helemaal waar, want de veiligheidsschoen biedt toch wat flexibiliteit in de zool dat we niet zien in een ijzer. De veiligheidsschoen geeft wat steun aan de hele onderkant van de voet waar het ijzer de steun naar de nagel aan de buitenkant verplaatst – de straal en de zool van de hoef worden helemaal uit de rekening gehaald. De veiligheidsschoen heeft een rubberen zool die een klein beetje schokdemping geeft waar het ijzer alleen geeft op een temperatuur van ±600˚C.
Het veiligheidsschoen wordt ook gepast zonder verhit te worden–de meeste paarden worden heet beslagen en het ijzer is dan tussen 600˚C en 800˚C als het aan de hoef gepast wordt. De smid zal je vertellen dat dit geen pijn doet–maar waarom draagt hij dan handschoenen en houdt hij het ijzer op afstand met een smeedtang? De smid is vol tegenstellingen: dit doet geen pijn omdat de hoef zo dik is…maar het paard kan niet zonder ijzers omdat de hoef te dun is!
Waarom doen we dit dan?
Simpelweg omdat nog altijd de meeste paarden leven op het toilet. In de tijd van militaire paarden, om altijd paraat te zijn, werden paarden op stallen gezet–paarden op wei zoeken is niet echt bevorderlijk bij het snelle uitrukken. Maar op stal, staan ze urenlang in de eigen uitwerpselen–een zure omgeving die heel schadelijk is voor de blote hoef. Toen bedacht een of andere slimmerik dat een plakje metaal zou kunnen helpen tegen de schade en plots is het ijzer geboren. Met als bijkomend voordeel dat het paard nu niet meer voelt wat ie onder zijn voeten heeft en dus loopt geheel gedachteloos bij. Veel paarden stierven jong doordat ze zwaar geblesseerd waren maar voor die militairen was dat ook geen probleem; er waren altijd nog anderen paarden beschikbaar of verkrijgbaar en het dode paard werd afgevoerd naar de kantine om de troepen van het eten te voorzien.
Inmiddels zijn wij nagenoeg een eeuw verwijderd van de laatste echte inzet van oorlogspaarden maar toch gaan wij door met ijzers. De redenen zijn vergeten en de militaire visie van het paard is ver achter ons–en toch voelen wij ons genoodzaakt om onze paarden op de WC te sluiten en op militaire wijze te behandelen.
‘Maar het is toch niet zo erg als dat…’
Want de stallen worden dagelijks uitgemest? Denk even goed na–gemiddeld, poept een paard 10-15 keer op een dag. Het aantal keer dat ie plast is ook niet niks. Één keer op de dag uitmesten, zelfs voor een paard dat een paar uren op wei mag–en, vooral ’s winters, velen mogen dat niet eens–is absoluut niet genoeg. En we hebben het niet eens over de psychologische verwaarlozing dat het opsluiten betekent.
‘Maar hij staat toch op ijzers…’
Heb je echt niet begrepen wat er hierboven staat? En ijzers zijn toch niet de oplossing voor het paard op stal want er komt nog altijd vuil tussen ijzer en hoef. Vuil dat langzaam de hoefwand gaat aanvreten, vuil dat toch onderaan de zool, in de straalgroeven en aan de straal plakt.
De enige plaats voor een paard is buiten en de enige bescherming die hij voor zijn voeten nodig heeft, is de hoef zelf. De hoef is grotendeels zelfreinigend, zelf regelend–gegeven genoeg beweging–en is ontwikkeld over miljoenen jaren…veel meer dan de enkele honderden jaren van het ijzer.
‘Maar mijn paard is een volbloed en het is bekend dat volbloed paarden slechte hoeven hebben…’ Zeker slecht fokbeleid…niet waar? Nee, de waarheid is dat volbloeden, in tegenstelling tot pony’s, bijna altijd vanaf jonge leeftijd beslagen zijn en dus vanaf jonge leeftijd aangetaste hoeven hebben. Geef ze de kans en zullen de hoeven wel goed komen.
En, tot slot, voor diegenen die zeggen dat het paard echt vraagt om elke avond terug op de WC terug op stal te mogen:
Paarden vragen niet om naar binnen te gaan. Paarden zijn niet gelukkiger in een box of een stal. Dat is het menselijke kijk op de wereld (wij houden van een warm, knus huisje met een zacht bed, dus moeten onze dieren dat ook willen). ‘Maar hij vraagt het toch elke avond door constant heen en weer te lopen…’ Bestudeer het gedrag van paarden (dit heet ethologie) en je zult zien dat bijna alle paarden als de avond valt, als het licht minder begint te worden, gaan rondlopen, heen en weer lopen, op en neer lopen, ‘volg de leider’ spelen. Zelfs de paarden die de stal helemaal nooit gekend hebben…